Bu dersimizde İnternet’te bulunan her bilginin doğru olmadığı, İnternet sitelerinden araştırma yaparken şüpheci olmanın gerektiği ve İnternet sitesinin güvenirliğini nasıl anlaşılacağını, İnternet’te bulunan bilgileri başkaları ile paylaşırken nelere dikkat etmek gerektiğini öğreneceğiz.
Ayrıca ülkemizde uygulanan Fatih Projesi’nin bir parçası olan ve eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması için uygulamaya konulan EBA İnternet portalını nasıl kullanabileceğinizi öğreneceğiz.
Soru:
İnternette okuduğumuz her şey doğru mu? Neden?
Cevap:
Tabi ki internette okuduğumuz tüm haberler doğru değil. Bazen kötü niyetli insanlar yalan haber üretebilir. Bazen niyeti iyi olan insanlar bu yalan haberleri yayabilir.
İnternetteki bilgilerin doğruluğu
İnternet sahip olduğu özellikleriyle hayatımızı oldukça kolaylaştırıyor. Bunun tam tersi de olabilir, yani internet hayatımızı zorlaştırabilir de. Nasıl zorlaştırıyor sorusunu soruyorsunuz haklı olarak.
İnternetteki doğru olmayan bilgiler, yalan haberler, zararlı içerikler, kısacası gerçek hayatta hayatımızı zorlaştıran çoğu şeyin internet versiyonlarıyla başa çıkmayı bilmiyorsak internet hayatımızı zorlaştırmaya başlar. Bunların başında gelen yalan haberleri inceleyelim.
Yalan haberler
Yalan haber olmayan birşeyi olmuş gibi göstermektir. İnternet ortamında ve özellikle sosyal medya mecralarında yalan haberler paylaşarak insanların zarar görmesine, masum insanların suçlu duruma düşmesine sebep olanlar tartışmasız bir şekilde suç işlemektedirler.
İnternet, kimseye sonsuz özgürlük alanı sunmaz. Ben internette her şeyi paylaşmakta özgürüm, kimse karışamaz anlayışı yanlış bir anlayıştır. Gerçek hayatta nasıl toplumun huzurunu bozanlara, başkalarının özgürlük alanlarına haksızca müdahale edenlere bir ceza varsa, internet ortamında da bunu yapanlara bir ceza vardır.
Soru:
2020 yılında Ahmet isimli bir vatandaş çok sevdiği ve güvendiği çocukluk arkadaşı olan Mehmet'in sosyal medya profilinde bir haber gördü. Haberde İstanbul'da bir deprem meydana geldiği ve bu depremin İstanbul'da bulunan Yavuz Sultan Selim Köprüsünü yıktığı haberini ve köprünün bir fotoğrafını gördü. Mehmet'e çok güvendiği için hemen bu haberi profilinde paylaştı. Daha sonra haberin yalan olduğu, bu haberin kötü niyetli kişiler tarafından oluşturulduğu ortaya çıktı. Ayrıca köprüye ait olan fotoğrafın 2018 yılına ait olduğu ve yetkililer tarafından bakım yapıldığı anda çekildi ortaya çıktı.
Sonuç olarak Ahmet hem profilindeki kişilere karşı mahcup oldu hem de yanlış bilgi yaydığı için suçlu duruma düştü. Sizce Ahmet haberi gördüğünde ne yapmalıydı?
(Fotoğraf aşağıdadır.)
Cevap:
Yukarıdaki yalan haber 2020 yılında yayımlandı. Sosyal medya sitelerinde 100 binden fazla kişi bu haberi doğru sanıp paylaştı. Hatta yalan haber öyle çok paylaşıldı ki haberin yayılmasından sonra köprüyü kimse kullanmadığı için İstanbul ilinde trafik meydana geldi.
Ahmet burada yapacağı birkaç araştırmayla bu hataya düşmeyebilirdi. Örneğin farklı kaynaklardan araştırma yapabilirdi. Resmi kaynakları inceleyebilirdi.
Yalan haberlerle başa çıkmanın yolları
Öncelikle Haberi Doğrulayın
Sosyal medyada birçok haber okuyoruz ve çevremizle paylaşıyoruz. Çevremizdeki insanlarla doğru bilgiyi paylaşmalı, kimseyi kaygılandırmamalı veya istenmeyen sonuçlara sebep olmamalıyız. Bu yüzden bir haber okuduğunuz zaman haberi başka kaynaklar aracılığıyla araştırın. Başka kaynaklara bakmak sizin için en iyi doğrulama yöntemlerinden biri olacaktır.
Sorgulayın ve Eleştirin
Çoğu kişi internette gördüğü her bilgiyi sorgulamadan doğru kabul ediyor. Fakat gördüğünüz kaynaklara hemen inanmadan mantıklı olup olmadığına bakabilirsiniz. Okuduğunuz bilgi doğru mu değil mi buna bakmalısınız. Gerçekten haberin amacı insanlara bilgi vermek mi yoksa kandırmak mı bu soruyu kendinize sormalısınız.
Her Habere İnanmayın
Sosyal medyada milyonlarca haber bulunuyor. Belirli basın yayın kuruluşları dışında her siteyi takip etmemeniz gerekli. Eğer takip etmek istiyorsanız da diğer haber kanallarının gördüğünüz haberi doğrulamasını beklemeniz sizin için daha iyi sonuçlar doğurabilir.
Haberin Tarihine Bakın
Haberin saati ve tarihine dikkat etmelisiniz. Birçok zaman gündemde olan konular hakkında eski haberleri yayınlayan haber kaynakları olabiliyor. Bu durum bizi bazı konularda tereddüde düşürebiliyor. Bu yüzden haberlerin saat ve tarihini teyit ederek doğru habere ulaşabilirsiniz.
Çevrenizdeki İnsanlarla Her Haberi Paylaşmayın
Yalan haberin sosyal medyada yayılması günümüzde oldukça yaygın. Haberin yanlış olması, insanları kandırma amacıyla paylaşılıyor olmasının ihtimali çok yüksek. Bu yüzden çevrenizdeki insanlarla paylaşmadan önce haberi doğrulamayı unutmayın. Tarihine, içeriğine dikkat edin ve diğer haber kaynaklarının da bu haberi yayınlamalarını bekleyin. Emin olduktan sonra çevrenizdeki insanlara güvenle iletebilirsiniz.
İnternet sitelerinin güvenilirliği
İnternetteki tüm siteler güvenilir değildir. Güvenilir olmayan siteler içerisinde zararlı içerikler ve doğru olmayan bilgiler yer alabilir.
Örneğin bir siteyi ziyaret ettiniz. Her gün okuduğunuz haber sitelerine benziyor ve siz de siteyi araştırmadan bu kaynağı kullanmaya devam ettiniz hatta belki de çevrenizdeki insanlarla da paylaştınız. Bu durum oldukça sakıncalı olabilir, kullandığınız internet siteleri güvenilir olmayabilir. Güvenilir ve genellikle herkes tarafından tercih edilen siteleri kullanmaya özen göstermelisiniz.
İnternet sitelerinin güvenilirliğini testi
İnternet sitelerinin güvenilir olması için bazı şartlar vardır. Bu şartlar aşağıdaki İnternet sitesi güvenilirlik ölçme testinde verilmiştir. Şüphelendiğiniz sitelere bu testi uygulayabilirsiniz.
İnternette bilgi arama ve güvenilir siteler video:
Eğitimde Bilişim Ağı - EBA
Eğitimin geleceğe açılan kapısı olan Eğitim Bilişim Ağı, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen çevrimiçi bir sosyal eğitim platformudur.
Bu platformun amacı; okulda, evde, kısacası ihtiyaç duyulan her yerde bilgi teknolojileri araçlarını kullanarak öğrencilerin kitap, test, sunum gibi eğitim belgelere erişmesini sağlamak ve bu belgelerin kullanımını destekleyip teknolojinin eğitimle bir arada gerçekleşmesini sağlamaktır.
EBA, sınıf seviyelerine uygun, güvenilir ve doğru e-içerikler sunmak için oluşturulup geliştirilmeye devam etmektedir.
Covid-19 sürecinde EBA
2020 yılının ilk çeyreği itibariyle neredeyse tüm dünya, ilk olarak 2019 yılının sonunda Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüs sebebiyle yaşadığı zor süreci atlatmaya çalışmaktadır. Virüsten etkilenen alanlardan bir tanesi de eğitimdir. Bugün dünyada çoğu ülke koronavirüsün yayılmasını engellemek amacıyla okulları kapatma kararı almış ve uzaktan eğitim sistemine geçmiştir.
İşte bu süreçte EBA ile öğretmen ve öğrenciler incelemeden geçmiş, doğru ve güvenilir e-içeriklere ulaşabilmektedir. Yine uzaktan eğitim sürecinde öğretmen ve öğrencilerin kullanımına sunulan bir diğer olanak da öğretmen ve öğrencilerin sanal ortamda senkron bir şekilde bir araya gelmelerini sağlayan “EBA Canlı Sınıf” uygulamasıdır. Canlı sınıf uygulaması öğrenci ve öğretmenlerin sanal ortamda bir araya gelerek ders işlemesini sağlamaktadır.
EBA kullanım alanları
• Araştırma yapmak için,
• Ders kitaplarına İnternet ortamında erişmek için,
• Ulusal ve yerel dergileri okumak için,
• Güncel ve eğitici kitapları okumak için,
• Ulusal yarışmalara katılmak için,
• Ders tekrarları ve konu çalışması için,
• Deneme, alıştırma test soruları çözmek için,
• Ödevleri yapmak için,
• Hafta sonu yetiştirme ve destekleme kursu derslerini seçmek için,
• Eğitici oyunlar oynamak için
EBA'yı kullanabilirsiniz.
EBA giriş ve şifre işlemleri
EBA İnternet adresi: www.eba.gov.tr
EBA’ya öğrenci girişi için gerekli bilgiler;
• T.C. Kimlik Numarası
• Öğrenci Okul Numarası
EBA ŞİFRE
EBA şifresi iki farklı şekilde oluşturulabilir:
a) “EBA Hesabı Oluştur” butonu ile: Bir defaya mahsus olmak üzere “EBA Hesabı Oluştur” butonuyla veline ya da öğretmenlerine başvurmadan EBA şifreni belirleyebilirsin.
“EBA Hesabı Oluştur” butonuna tıkla. e-Okul bilgilerini girip “Giriş” butonuna bas. EBA hesabın için yeni şifreni belirle. Kendinin ya da velinin e-posta adresini ve cep telefonu numarasını gir ve “Şifre Oluştur” butonuna tıkla.
b) Veline ya da Öğretmenlerinden Birine Başvurarak Şifre Oluşturma: EBA Giriş ekranında Öğrenci -> EBA yolunu izle. EBA Giriş ekranına yönlendirileceksin. EBA Giriş ekranında TC Kimlik Numaranı ve velinden ya da öğretmeninden edindiğin tek kullanımlık şifreyi gir.
EBA tanıtım video:
Sonuç:
Bu dersimizde İnternet’te bulunan her bilginin doğru olmadığı, İnternet sitelerinden araştırma yaparken şüpheci olmanın gerektiği ve İnternet sitesinin güvenirliğini nasıl anlaşılacağını, İnternet’te bulunan bilgileri başkaları ile paylaşırken nelere dikkat etmek gerektiğini öğrendik.
Ayrıca ülkemizde uygulanan Fatih Projesi’nin bir parçası olan ve eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması için uygulamaya konulan EBA İnternet portalını nasıl kullanabileceğinizi öğrendik.
Günün oyunu 1:
Günün oyunu 2: