Bugün internetten arama yaparken nasıl daha ayrıntılı arama yapacağımızı göreceğiz. Bu sayede vakit kaybetmeden, fazla çaba sarf etmeden aradığımız veriye ulaşabilmeyi öğreneceğiz. İnternetteki bilgi kirliliğinde de bahsedeceğiz. Ayrıca EBA arama motorundan da bahsedeceğiz.
Soru:
Daha önce arama motoru diye bir şey duydunuz mu?
Arama motoru:
Arama motoru, internette kullanıcıların istedikleri bilgilere anında erişebilmek için sıkça kullandıkları bir yazılım türüdür. Genel olarak internet üzerinden aranılan verilere erişim sağlamak amacı ile kullanılıyor. En sık tıklanan internet siteleri aranan kelime ya da cümleye göre sırayla listeleniyor. Birçok markanın arama motoru vardır. En bilinenleri google, yandex, bing arama motorlarıdır.
Soru:
Sizce ülkemizde üretilen bir arama motoru var mıdır?
Türkiyenin arama motoru - Yaani
Yaani, Turkcell firması tarafından geliştirilen Türkiye merkezli arama motorudur. Arama motorunun altyapısı tamamen Türkçedir. Bunun sayesinde Türkçe aramalarda arama motoru dil bilgisi yapısını anlayabilmekte ve kullanıcının isteklerini tam olarak karşılayabilmektedir.
EBA arama motoru:
Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Bilişim Ağı (EBA) öğrenci ve öğretmenlerin kalabalık veriler içinde kaybolmalarını engellemek, öğrencileri gereksiz ve zararlı içeriklerden korumak amacı ile akademik araştırmalar için kullanılabilecek bir arama motoru hizmete açmıştır. EBA arama motoru derslerle ilgili belge, soru, materyal gibi birçok içeriğin yer aldığı internet sayfalarına anahtar kelimeler kullanarak erişmemizi sağlar.
Arama motorlarında arama çeşitleri
Son yıllarda iyice yaygınlaşan ses ve görsel ile arama insanların daha kolay bir şekilde arama yapmasını sağlıyor.
Ses ile arama
Teknolojinin hayatımıza getirdiği önemli yeniliklerden biri olan sesli arama, el kullanmadan sadece ses ile akıllı telefon ve tablet gibi pek çok cihazdan arama yapmanızı sağlayarak merak ettiğiniz tüm soruların cevaplarına ulaşmanıza olanak sunuyor. Aradığınız kelimelerin ve terimlerin akıllı bir cihaza ses yoluyla iletilmesiyle çalışan sistem, günlük rutinlerinizi kolaylıkla halletmenize yardımcı oluyor.
Görsel ile arama
Görsel arama; Google arama motoru üzerinden, görsel yani fotoğraf araması yapabileceğimiz bir özelliktir. Cep telefonunda, bilgisayarda bulunan herhangi bir resmin internet ortamında aranması işlemidir. Bunun için resmi arama motoruna yüklemeniz gerekir.
Dosya türüne göre arama
Geçmiş haftalarda dosya türlerini öğrenmiştik. Arama motorlarında dosya türlerine göre de arama yapabilirsiniz. Bunun için 3 harfli dosya kısaltmasını aradığınız kelime ile birlikte (PDF, PPT veya XLS) yazarak arama yapabilirsiniz.
Örneğin pdf formatı genellikle bilimsel makaleler, dergiler ve bazı görseller için kullanılır. Eğer aradığınız metin dosyası veya görselin pdf formatındaki haline erişmek istiyorsanız dosya adının yanına pdf yazarak arama yapınız. Aşağıda bir pdf arama örneği görüyorsunuz.
Soru:
Sizce daha etkili arama yapma yöntemleri olabilir mi?
İnternette etkili arama yapma yöntemleri
1 - Basit kalıplar kullanın
Arama yaparken, unutmayın: Ne kadar azsa o kadar iyidir! Basit, iki kelimeli arama terimleri genellikle en geniş kapsamlı sonuçları getirir. Kısa arama terimleriyle arama yapmaya başlayın.
2 - Genelde 2 kelime ile arama yapın
Arama yaparken web dostu kelimeler seçin. Arama motorları, girdiğiniz kelimeleri web deki sayfalarla eşleştirerek çalışırlar. Bu nedenle, sayfalarda sık görünen kelimeleri kullanmak en iyi sonuçları sağlayacaktır.
Örneğin, başım ağrıyor yerine, baş ağrısı ifadesini kullanın, çünkü tıbbi bir web sitesinde kullanılabilecek terim budur. Aradığınız şey ne olursa olsun parolamız şudur: Basit olsun.
3 - Kısaltma kullanmayın
Arama yaparken kısaltmalar kullanmamalı ve kelimeyi tam olarak yazmalıyız.
4 - Yazın hatalarınız olabilir
Arama yaparken, yazım hataları arama motorları tarafından düzeltilir. Bu yüzden, kelimeyi kısaltma kullanmadan tam olarak yazın. Bir kelimeyi yanlış dahi yazsanız, arama motorlarının yazım denetleyicisi o kelimeyi otomatik olarak en sık kullanılan yazıma dönüştürür.
5 - Aramanızı sınırlandırın
Aradığınız kelimeler bir kalıp (sözcük grubu, cümle, söz) ise, slaytta gördüğünüz gibi tırnak işareti içinde yazarak arayabilirsiniz. Böylece, tırnak içerisine yazdığınız kelimeler aynı şekilde ile aranır ve arama sonuçlarında aradığınız sözcük kalıplarını görebilirsiniz.
İnternette arama yapma video:
Soru:
Arama motorlarını inceledik. Peki arama motorlarının bize sunduğu bilgilerin hepsi doğru mudur?
İnternetteki bilgilerin doğruluğu
İnternetteki tüm bilgiler doğru olmayabilir. Bunun için her bilgiye inanmamalıyız. Bilgileri doğrulamak için aşağıdaki adımları uygulamamız gerekir.
Öncelikle farklı kaynaklara da bakın
İnternette birçok bilgi ediniyoruz ve çevremizle paylaşıyoruz. Çevremizdeki insanlarla doğru bilgiyi paylaşmalı, kimseyi kaygılandırmamalı veya istenmeyen sonuçlara sebep olmamalıyız. Bu yüzden bir bilgi okuduğunuz zaman bilgiyi başka kaynaklar aracılığıyla araştırın. Başka kaynaklara bakmak sizin için en iyi doğrulama yöntemlerinden biri olacaktır.
Sorgulayın ve Eleştirin
Çoğu kişi internette gördüğü her bilgiyi sorgulamadan doğru kabul ediyor. Fakat gördüğünüz kaynaklara hemen inanmadan mantıklı olup olmadığına bakabilirsiniz. Okuduğunuz bilgi doğru mu değil mi buna bakmalısınız. Gerçekten haberin amacı insanlara bilgi vermek mi yoksa kandırmak mı bu soruyu kendinize sormalısınız.
Her Bilgiye İnanmayın
Belirli basın yayın kuruluşları dışında her siteyi takip etmemeniz gerekli. Eğer takip etmek istiyorsanız da diğer haber kanallarının gördüğünüz haberi doğrulamasını beklemeniz sizin için daha iyi sonuçlar doğurabilir.
Bilgi veya Haberin Tarihine Bakın
Haberin saati ve tarihine dikkat etmelisiniz. Birçok zaman gündemde olan konular hakkında eski haberleri yayınlayan haber kaynakları olabiliyor. Bu durum bizi bazı konularda tereddüde düşürebiliyor. Bu yüzden haberlerin saat ve tarihini teyit ederek doğru habere ulaşabilirsiniz.
Çevrenizdeki İnsanlarla Her Haberi Paylaşmayın
Yalan haberin sosyal medyada yayılması günümüzde oldukça yaygın. Haberin yanlış olması, insanları kandırma amacıyla paylaşılıyor olmasının ihtimali çok yüksek. Bu yüzden çevrenizdeki insanlarla paylaşmadan önce haberi doğrulamayı unutmayın. Tarihine, içeriğine dikkat edin ve diğer haber kaynaklarının da bu haberi yayınlamalarını bekleyin. Emin olduktan sonra çevrenizdeki insanlara güvenle iletebilirsiniz.
İnternet sitelerinin güvenilirliği
İnternetteki tüm siteler güvenilir değildir. Güvenilir olmayan siteler içerisinde zararlı içerikler ve doğru olmayan bilgiler yer alabilir.
Örneğin bir siteyi ziyaret ettiniz. Her gün okuduğunuz haber sitelerine benziyor ve siz de siteyi araştırmadan bu kaynağı kullanmaya devam ettiniz hatta belki de çevrenizdeki insanlarla da paylaştınız. Bu durum oldukça sakıncalı olabilir, kullandığınız internet siteleri güvenilir olmayabilir. Güvenilir ve genellikle herkes tarafından tercih edilen siteleri kullanmaya özen göstermelisiniz.
İnternette bilgi arama ve güvenilir siteler video:
Sonuç:
Bugün internetten arama yaparken nasıl daha ayrıntılı arama yapacağımızı göreceğiz. Bu sayede vakit kaybetmeden, fazla çaba sarf etmeden aradığımız veriye ulaşabilmeyi öğreneceğiz. İnternetteki bilgi kirliliğinde de bahsedeceğiz. Ayrıca EBA arama motorundan da bahsedeceğiz.
Günün oyunu 1:
Günün oyunu 2: