1. dönem 1. yazılı konuları 1. dönemin 1. haftasından başlar. Son işlenen konuya kadardır.
1. Bilişim ile Değişim
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Nedir?
Bilginin toplanmasını, işlemesini, depolanmasını, ağlar aracılığı ile bir yerden bir yere iletilmesini sağlayan iletişim ve bilgisayar teknolojilerini de kapsayan bütün teknolojiler “Bilgi Teknolojisi” olarak adlandırılmaktadır. İletişim teknolojisi ise mesajların bir yerden bir yere hızlı iletilmesine olanak sağlamakta, bilgisayar teknolojisi ise hesaplama ve bilgi işleme yeteneklerimizi milyonlarca kere artırmaktadır.
Bilgi teknolojileri, bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin birlikte kullanılmasıyla oluşturulmuş sistemlerdir. Bilgi teknolojileri; mikro elektronik ve veri iletiminin yanında, faks makineleri, mobil telefonlar, kablolu televizyon, bilgisayarlar, bilgi ağları, videoteks, software ve online veri tabanlarını içeren teknolojilerdir.
İletişim Teknolojilerinin Avantajları
İletişim teknolojilerinin yazılı iletişime sağladığı avantajlar şunlardır:
Maliyetleri azaltır ve verimliliği artırırlar.
Tekrarı azaltır, veri girişini kolaylaştırır ve zaman tüketimini azaltırlar.
Kâğıt kullanımının gerektirdiği fiziksel alan kullanımını daraltırlar.
Doküman yönetiminde etkinlik sağlarlar. Ofislerde görülen işlerin maliyetlerini önemli ölçüde azaltırlar.
2. İşletim Sistemini Tanıyorum
İşletim Sistemi Nedir?
Bilgisayarda çalışan tüm donanım birimlerinin ve yazılımlarının yönetimini ve denetimini sağlayan bilgisayarı daha kolay bir şekilde kullanabilmemizi sağlayan sistem yazılımıdır.
Günümüzde işletim sistemleri bilgisayar, tablet ve akıllı telefon gibi birçok teknolojik cihazlarda bulunur.
İşletim sistemi bilgisayar üretildikten sonra yüklenir ve istenildiği zaman silinip tekrar yüklenebilir veya başka bir işletim sistemiyle değiştirilebilir.
İşletim Sistemi Nasıl Çalışır?
Açılış sırasında işletim sistemimiz kendisini belleğe atarak hafızadan çalışmaya başlar. Açıldıktan sonra ekran görüntüsü gelince, içerdeki uygulamalar açılmaya başlar. Bu uygulamaların açılmasının tamamlanmasından sonra çalışma aksiyonu bitmiş olup, işlem yapmaya başlar hale gelir.
3. Dosyalarım Nerede?
Dosya uzantıları ve dosyaların temel özellikleri
Masaüstünde dağınık şekilde bulunan küçük şekillerin her birine simge veya ikon adı verilir. Bir simgeyi seçmek için, farenin sol tuşuyla simgenin üzerine tıklamanız yeler. Dilerseniz seçtiğiniz simgeyi başka bir yere taşıyabilirsiniz. Bunu yapmak içinse simgenin üzerinde sol fare tuşunu basılı tutun ve simgeyi istediğiniz yere sürükleyiş Simgenin içeriğini görmek istiyorsanız üzerine çift tıklayın.
4. Artık Daha Bilinçliyim
İnternet etiği
Çevrimiçi (Online) ortamlarda diğer insanların hak ve hukukuna saygılı olmak noktasında nelerin yapılıp nelerin yapılamayacağının bilgisine internet etiği denir. İnternet etiği, gerçek hayatta iletişimde olduğunuz insanlara gösterdiğiniz saygı ve nezaketin aynıyla internet ortamında da gösterilmesi için bazı kurallar içerir.
Herhangi bir hak ihlaline uğramamak ve kullanılan sistemi de zafiyete uğratmamak için çevrimiçi ortamları kullanırken kullanım politikalarına uygun davranılmalıdır.
İnternet ortamında gezinirken ya da iletişim kurarken uymamız gereken önemli kurallardan bazıları şunlardır:
İnsanların iletişim özgürlüğüne sahip olduğu gibi erişim özgürlüğüne de sahip oldukları unutulmamalı, diğer kullanıcıların haklarına saygı gösterilmelidir.
İnternet ortamında kimseye zorbalık/taciz yapılmamalı, kötü söz söylenilmemeli ve istemeden kimseye art niyetli davranışlar sergilenmemelidir.
İnternet etiği ve Boyutu
İnternet etiği büyük ölçüde bireysel ve sosyal ilkelere dayanır ama küresel seviye de olmak üzere her üç seviye için de geçerlidir. İnternet etiği internet kullanımı sırasında kabul edilebilir davranışların ne olduğu konusunda bireyi veya grubu yöneten ahlaki ilkelerdir.
Sosyal medya kavramının insan ilişkilerinin yaratılmasında oynadığı rol, mahremiyet, tarafsızlık, internete erişim sorunları, büyük veri ekosisteminin gelişimi, ne amaçla toplanıldığı bilinmeyen verilerin kontrolü gibi pek çok durum internet etiği şemsiyesinin altında yerini alır. İnternetin hayatımızın her yönü ile bir bağlantısı olduğu için, bu terime giren ve giderek artan yeni sorular da vardır.
5. Yaratıcı Ürünlerimiz Nasıl Korunuyor?
Telif hakkı nedir?
İnsanların özgün olarak ürettiği eserleri koruyan bir sistemdir. Eseri üreten kişiler telif hakkı sahibi olarak eserin kullanım haklarına sahiptir. Çoğu zaman, yalnızca telif hakkı sahibi başka birinin eseri kullanma izni olup olmadığını belirler. Telif hakları, içerik üreten, tüketen herkes için önemli bir konudur.
Birçoğumuzun aslında aşina olduğu telif hakkının sembolü çember içinde bir “C” harfidir. © harfi üzerinde bulunduğu ürünün telif haklarının korunduğunu belirtir ve İngilizce “copyright” kelimesini ifade eder. Karıştırılma ihtimaline karşın markaların tescilli olduğunu gösteren harf ise çember içinde ‘R’ harfidir. ®
Telif hakları, ülkemizde fikri haklara ilişkin en temel kanun olan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile korunmaktadır. Bu kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir.
Telif Haklarının Özellikleri
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eserler, eserin yaratıldığı andan itibaren başlayan doğal bir korumadan yararlanır.
Telif Hakkının doğması için sınai haklarda olduğu gibi (marka, patent) tescile gerek yoktur. Ancak bazı eser/ürün çeşitleri açısından Telif Hakları Genel Müdürlüğü nezdinde zorunlu kayıt-tescil işlemi yapılması gerekmektedir.
Örneğin; yerli ve ithal bilgisayar oyunlarına ilişkin zorunlu kayıt-tescil işlemi yapılması gerekmektedir.
Bandrol Nedir?
Fikir ve sanat eserlerinin izinsiz çoğaltılmalarının ve taklit edilmelerinin önlenmesi amacıyla; fikir ve sanat eserlerinin çoğaltılmış nüshaları ile süreli olmayan yayınların üzerine yapıştırılan, sökülmesi halinde parçalanan ve yapıştırıldığı malzemenin özelliğini kaybettiren nitelikte güvenlik şeridi içeren holografik özellikli bir güvenlik etiketi veya dijital olarak üretilen güvenlik etiketidir.
6. DİJİTAL DÜNYANIN SUÇLULARI
Bilişim suçları
- Teknoloji ve internetin gelişimi ile bu sistemlerin yaşamımızın birçok alanına olan faydaları tartışılmazdır. Aklımıza gelebilecek her türlü bilginin vücut bulduğu bu sanal ortamda, dünya küçük bir kasaba haline gelmiştir. İnternet sayesinde ülke sınırları kalkmış, mesafenin, yerin ve zamanın önemini yitirdiği, bilgiye erişimin dünya üzerinde herhangi bir yerden herhangi bir kişiye rahatlıkla yapılabildiği, kişiler arası iletişimin sınırsız ve açık olduğu bir ortam haline gelmiş bulunmaktadır.
Teknolojinin kötüye kullanımı bilişim suçları, siber suçlar, teknolojik suçlar vb. gibi adlarla yaşamımızın bir parçası haline gelmiş bulunmaktadır.
Bilişim suçu, ağ ve bilgisayar teknolojileri vasıtasıyla gerçekleştirilen ve yasalar karşısında kişilerin hakkının gasp edilmesi yada rahatsızlık verilmesi gibi gerekçelerle resmi olarak suç niteliği taşıyan, yasalar tarafından önceden cezalarının belirlendiği suçlardır.
Bilişim Suçlarının Cezaları
İşlenen bilişim suçlarının karşılığında verilecek olan cezaların büyük bir bölümü ve istisnai hal dışında kalanlarına karşın uygulanacak cezai yaptırımlar bellidir. Bu cezai yaptırımların bazıları doğrudan hapis cezası olarak uygulanırken bazısı para cezası veya hapsin para cezasına çevrilmesi şeklinde uygulanabilmektedir.
Bilişim suçlarının işlenmesi karşılığında alınacak cezaları görmek isteyen kullanıcılar 237 sayılı Türk Ceza Kanununu inceleyebileceği gibi Türk Ceza Kanunun tamamını inceleyerek de bilişim suçlarıyla ilgili olarak hangi maddelerin yer aldığını görebilirler.
İnternet kullanımının artması ve internetin kendine ait bir ekosistemi meydana getirmesiyle birlikte internetin iyi yönlü kullanımının yanı sıra internetin kötü yönlü kullanımı da açığa çıkmıştır. Bilişim suçları sadece internet korsanlarını ilgilendiren suçlar değildir. Standart internet kullanıcıları da bir kişinin kişilik haklarına saygı göstermeyerek kolayca ciddi yaptırımları olan bilişim suçları işleyebilmektedir.
- Bilişim suçları olgusu, günümüz geçerli teknolojilerini kullanan ve kullanacak bütün ülkelerin ortak problemi haline gelmiştir. Bilişim suçları, bilişim teknolojilerindeki gelişmeler ve bilgisayar ağları sayesinde milli sınırları aşmış uluslararası bir nitelik kazanmıştır.
- Terör örgütleri bilgisayar teknolojisi ve bilgisayar ağlarını kullanarak iletişimlerini sağlamakta, propagandalarını, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerini sanal ortamda rahatlıkla sürdürebilmektedirler.
- Organize suç şebekeleri, iletişim teknolojilerindeki bu gelişmelerden günümüzde azami düzeyde faydalanmakta, bu sayede eylemlerinin boyutunu ve etki alanlarını büyük ölçüde değiştirmektedirler.
- Teknolojinin yoğun olarak kullanmaya başlandığı günümüzde artık bilgi teknolojilerinin ortaya çıkaracağı yenilik ve değişimlere kendimizi hazırlamamız gerekmektedir.
7. Dijital Dünya
Bilişim teknolojilerinin sosyal ve kültürel hayata katkıları
Bilgi teknolojilerinin hızlı gelişmesiyle bütün dünyayı saran bir iletişim ağı kurulmuştur, bu küresel iletişim ağı bilimsel araştırmaların, üretkenliğin, kültürel değişmelerin, global ticaretin ve global eğitimin ana bilgi kaynağı olmuştur.
Bu ağ dünyada yaşayan tüm insanlar arasında yazılı, sözlü ve görüntülü iletişim kurmak için küresel bir merkez oluşturmaktadır.
Gelişen ve değişen tüm şartlar incelendiğinde bu küresel hareketlerin kendi anayasalarını, temel ilke ve prensiplerini uygulamaları sonucunda dünyada büyümenin, serbestleşmenin ve şeffaflaşmanın artacağı kabul edilmektedir.
Bilişim teknolojileri yaşantımızın her santimi için yenilikler getirmiş olmasına rağmen toplumların belki de en hayati işlevi olan eğitim alanında kullanılmaları son derece sınırlıdır.
Bilişim teknolojilerinin, bireysel ve toplumsal yaşamın hemen hemen tüm boyutlarını etkilediğini söylemek günümüzde bir sav olmaktan çıkmış ve genel bir görüş haline gelmiştir.
Söz konusu etkileri genel olarak bir taraftan olumlu etkiler ve olumsuz etkiler, diğer taraftan doğrudan etkiler ve dolaylı etkiler olarak sınıflamaya çalışmak olanaklıdır.
Bilgi Toplumu
Geçmişten günümüze toplumların gücü farklı kaynaklara dayanmıştır.
Özellikle sanayi toplumu kavramı sanayileşmeye bağlı üretimi temel almış ve bunun çerçevesinde uzun yıllar varlığını sürdürmüştür.
Sanayi toplumundan sonraki süreçte ise temel üretim ve güç faktörü bilgi olmuş bu bağlamda bilgi toplumu olmak önemini giderek artırmıştır.
Bilgi toplumu yakın çağa damga vuran bilgi patlaması sonucu temel üretim faktörünün bilgi olduğu, bilginin işlenmesinde ve depolanmasında da bilgisayar ve iletişim teknolojilerini baz alan bir toplum yapısıdır.
Özellikle iletişim alanındaki gelişmeler ve bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ile küreselleşme artmış bilgi insanların sadece yakın çevresiyle değil uluslararası çevrede paylaşılan bir ürün haline gelmiştir. Ayrıca teknolojik gelişmeler ekonomi, sanat, kültür, eğlence gibi alanlarda yeni ilişkilere yol açmakta ve ülkelerin gelişimi için fırsat sunmaktadır.
Dijital Vatandaşlık
Bir toplumu oluşturan bireylerin yani vatandaşların, ait oldukları toplumdaki vatandaşlık sorumluluklarını yerine getirme, hak ve fırsatlarını kullanma ve günlük yaşamlarını devam ettirme dijital vatandaşlık kavramını ortaya çıkarmıştır.
Dijital vatandaşlık en genel kapsamda teknoloji kullanımına ilişkin davranış normları olarak tanımlanmaktadır.
Dijital vatandaşlık teknolojiyi kullanırken etik ve uygun davranışlarda bulunma ve bu konuda bilgilenmeyi içermektedir.
Dijital vatandaş;
Bilgi ve iletişim kaynaklarını kullanırken eleştirebilen,
Çevrimiçi yapılan davranışların etik sonuçlarını bilen,
Ahlaki olarak çevrimiçi kararlar alabilen,
Teknolojiyi kötüye kullanmayarak başkalarına zarar vermeyen,
Sanal dünyada iletişim kurarken ve işbirliği yaparken doğru davranışı teşvik eden vatandaştır.